Pięć etapów rozwoju zawodowego człowieka:

1. Okres preorientacji zawodowej dzieci i młodzieży (od urodzenia do 10 r. ż.)

2. Okres orientacji zawodowej młodzieży (11-15 r. ż.)

3. Okres szkolnego uczenia się zawodu (16-25 r. ż.)

4. Okres kwalifikowanej pracy zawodowej dorosłych (17-70 r. ż.)

5. Okres reminiscencji i refleksji społeczno – zawodowej emerytów (po przejściu na emeryturę).

Koncepcje wg Czarneckiego:

• Koncepcja cech człowieka:

Wybór i wykonywanie zawodu wymaga posiadania określonych cech psychofizycznych, jako wyznaczników wyboru zawodu.

• Koncepcja satysfakcji z pracy:

Praca przynosi satysfakcję i przyczynia się do uzyskiwania nagrody: wewnętrznej i zewnętrznej.

• Koncepcja potrzeby:

Zawody wybierane są w celu realizacji potrzeb.

• Koncepcja harmonii:

Harmonia z otoczeniem dotyczy pogodzenia potrzeb z wymaganiami stawianymi przez środowisko pracy.

• Koncepcja wydatkowania energii:

Sposób wydatkowania energii, wpływa na rozwój jego zdolności kierunkowych i formowania hierarchii potrzeb.

• Koncepcja zachowań zawodowych.

Wybór zawodu jest wyrazem osobowości człowieka.

• Koncepcja wyboru i decyzji:

Wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji.

• Koncepcja multipotencjalności rozwoju:

Każdy człowiek kwalifikuje się do wykonywania co najmniej kilku zawodów.

• Koncepcja miejsca i przestrzeni:

Chodzi o miejsce i przestrzeń jednostki w społecznym procesie pracy, zawodów, zadń i czynności zawodowych.